กฎ-กติกา กีฬาพูลบิลเลียด ของ World Pool-Billiards Association (WPA)

---

5. Black Ball

เกม “Black Ball” เป็นเกมพูลที่ใช้ “ลูกเป้า” 15 ลูกและ “ลูกคิวบอล” “ลูกเป้า” จะแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มๆ ละ 7 ลูกและลูกดำอีก 1 ลูก ผู้เล่นหรือทีมที่ “ตบลูก” ในกลุ่มของตนเองหมดก่อน แล้ว “ตบลูก” ดำลงจะเป็นผู้ชนะ และไม่ต้องมีการขานหลุมก่อนแทง

5.1   คำจำกัดความ

นอกจากคำจำกัดความที่ระบุไว้ใน หัวข้อที่ 8 คำจำกัดความที่ใช้ในกฏกติกานี้ ยังมีคำจำกัดความเพิ่มเติมสำหรับเกม “Black Ball” อีกดังนี้

ลูกฟรี (Free Shot)

หลังจากผู้เล่นทำฟาล์ว ผู้เล่นคนต่อไปจะได้เล่น “ลูกฟรี (Free Shot)” ในการเล่น “ลูกฟรี” กฏใน ข้อ 6.2 การแทงผิดลูก จะได้รับการยกเลิก และผู้เล่นสามารถเล่นลูกจากตำแหน่งที่ลูกไปหยุดอยู่ หรือเล่นลูกในมือหลังเส้นเมือง

พื้นที่ในเมือง (Baulk)

“พื้นที่ในเมือง” คือ พื้นที่สี่เหลี่ยมผืนผ้า หลังเส้นเมือง ทางด้านชิ่งล่าง “เส้นเมือง” จะเป็นเส้นที่ขนานกับชิ่งล่าง และมีเนื้อที่เท่ากับ 1 ใน 5 ของพื้นที่บนโต๊ะ ซึ่งในกฏทั่วไปนี้ อาจจะเรียกโดยใช้คำว่า “ลูกในเมือง (in baulk)” แทนคำว่า “หลังเส้นเมือง (behind the head string)”

การวางสนุ้ก (Snookered)

“ลูกเป้า” จะถูกวางสนุ้ก เมื่อ “ลูกคิวบอล ”ไม่สามารถวิ่งในแนวตรงเข้าไปกระทบส่วนใดส่วนหนึ่งของ “ลูกเป้า” ได้ “ผู้ตัดสิน” จะต้องขานว่าเป็น “ลูกสนุ้ก” ก่อน จึงจะถือว่าเป็น “ลูกสนุ้ก” ได้

ลูกในเที่ยวแทง (Ball On)

“ลูกเป้า” จะกลายเป็น “ลูกในเที่ยวแทง” เมื่อลูกนั้นเป็นลูกที่ผู้เล่นต้องการจะเล่น

5.2   อุปกรณ์

“ลูกเป้า” ทั้ง 15 ลูกถูกแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มๆ ละสี โดยอาจจะเป็นลูกเกลี้ยงที่มีหมายเลข หรือลูกที่มีลายก็ได้ (ลูกหมายเลข 1 - 7 และ 9 - 15) นอกจากนั้น ก็ยังมีลูกสีดำอีก 1 ลูก หรืออาจเป็นลูกหมายเลข 8 ก็ได้ ตำแหน่ง “Foot Spot” และ “เส้นเมือง” ควรมีการกำหนดให้ชัดเจน

5.3   การเสี่ยงทายเพื่อหาลำดับในการเล่น

ผู้เล่นที่ชนะการ “ขึ้นชิ่ง” มีสิทธิ์เลือกว่าจะให้ฝ่ายใดเป็นผู้เปิดเกมก่อน (ดู ข้อ 1.2 การขึ้นชิ่งเพื่อจัดลำดับผู้เล่น) การเปิดตามมาตรฐานทั่วไป คือการสลับกันเปิดคนละเกม

5.4   การตั้งลูกในไม้เปิด

การตั้งลูกเพื่อเปิดเกม ให้ตั้งตามรูปด้านล่างนี้
การตั้งลูกในการเปิดเกม Black Ball

5.5   การแทงไม้เปิด

การแทงไม้เปิด จะต้องเป็นไปตามกฎ-กติกา ต่อไปนี้

1. ผู้เปิดเล่น ลูกคิวบอลจากในมือหลังเส้นเมือง
2. จะต้องมี “ลูกเป้า” ลงหลุมในไม้เปิดอย่างน้อย 1 ลูก หรือต้องมีลูกในกลุ่มวิ่งข้าม “เส้นกลางโต๊ะ (Center String)” อย่างน้อย 3 ลูก จึงจะไม่เป็นการฟาล์ว
3. หากลูกดำถูกแทงลงหลุมไปในไม้เปิด ให้นำลูกทั้งหมดกลับมาตั้ง และให้ผู้แทงเปิดคนเดิมแทงเปิดอีกครั้ง และยกเลิกกฏ-กติกา ข้อ 6.1 การเปลี่ยนลูกคิวบอล หรือแทงลูกคิวบอลตกจากโต๊ะ และ 6.5 การแทงลูกเป้าตกจากโต๊ะ ในไม้เปิดนี้ด้วย

5.6   สภาพโต๊ะเปิด / การเลือกกลุ่มของลูกเป้า

สภาพของโต๊ะ ยังคงอยู่ในสภาพเปิด จนกว่าจะมีผู้เล่นคนใดคนหนึ่งเลือกกลุ่มของลูกที่จะแทงแล้ว หลังการแทงไม้เปิด สภาพของโต๊ะจะยัง “เปิด” จนกว่าจะมีผู้เล่น “ตบลูกเป้า” ของกลุ่มใดกลุ่มหนึ่งลงหลุมไปอย่างไม่ผิดกติกา โดยไม่ได้มาจากไม้ที่แทงเปิด หรือไม้ที่ “แทงฟรี (Free shot)” เมื่อผู้เล่น “ตบลูก” ลงแล้ว ถือเป็นการเลือกกลุ่มของ “ลูกเป้า” ให้กับตนเอง และคู่แข่งขันจะได้อีกกลุ่มหนึ่งไปโดยปริยาย

5.7   การเข้าเบรค

ผู้เล่นสามารถแทงเข้าเบรคต่อไปได้เรื่อยๆ จนกว่าลูกจะหมดโต๊ะ หรือจนกว่าจะแทง “ลูกเป้า” ไม่ลง หากผู้เล่นตบพลาดโดยไม่มีการทำฟาล์ว ผู้เล่นคนต่อไปจะต้องเล่นจากตำแหน่งที่ลูกวิ่งไปหยุดอยู่

5.8   ลูกในมือหลังเส้นเมือง

เมื่อผู้เล่นได้“เล่นลูกจากในมือ” เขาสามารถนำ “ลูกคิวบอล” ไปเล่นจากพื้นที่ตำแหน่งใดก็ได้ “ในเมือง” ผู้เล่นสามารถขยับจุดที่ตั้งด้วยมือได้จนกว่าจะออกคิวไป “ลูกคิวบอล” ไม่จำเป็นต้องกระทบ “ลูกเป้า” ก่อนจะวิ่งออกนอก “เส้นเมือง”

5.9   ลูกติด

หาก “ลูกคิวบอล” เป็น “ลูกติด” กับ “ลูกเป้า” ผู้เล่นต้องไม่แทง “ลูกคิวบอล” ไปในทิศทางเดียวกับที่ “ลูกเป้า” ติดอยู่ ผู้เล่นสามารถแทงลูกต่อไปได้เลย โดยถือว่าได้แทงถูก “ลูกเป้า” เป็นที่เรียบร้อยแล้ว

5.10   การแก้สนุ้ก

เมื่อผู้เล่นถูก “วางสนุ้ก” กฏ ข้อ 6.3 การแทงลูกไม่ถึงชิ่ง เป็นอันยกเลิกไป

5.11   การนำลูกกลับมาตั้ง

“ลูกเป้า” ที่กระเด็นตกจากโต๊ะ จะต้องนำกลับมาตั้งใหม่บนเส้น “long string” หากมีลูกที่ต้องนำกลับมาตั้งมากกว่า 1 ลูก จะนำลูกมาตั้งตามลำดับก่อน-หลัง ดังนี้

1. ลูกดำ
2. ลูกจากกลุ่มของผู้เล่นคนต่อไป หรือลูกจากกลุ่มแดง น้ำเงิน หรือลูกเกลี้ยงหากโต๊ะยังอยู่ในสภาพ “เปิด”
3. ลูกอื่นๆ

5.12   การเล่นในจุดอับ

ใน “กรณีจุดอับ” โดยไม่มีผู้เล่นยอมเสี่ยงและทำให้เกมยืดเยื้อขึ้น “ผู้ตัดสิน” จะตั้งลูกใหม่แล้วให้ผู้ที่เปิดในเกมนั้นเปิดเกมใหม่อีกครั้ง กรณีนี้รวมไปถึงกรณีที่ตำแหน่งลูกบนโต๊ะอยู่ในตำแหน่งที่เป็น “จุดอับ” ไม่สามารถแทงออกไปโดยไม่ผิดกติกาได้จริงๆ

5.13   การทำฟาล์วขั้นพื้นฐาน

หากมีผู้เล่นทำฟาล์ว “เที่ยวแทง” จะสิ้นสุดลง ผู้เล่นคนต่อไปได้ขึ้นมาแทง และจะได้เล่น “ลูกฟรี” ในไม้แรกของ “เที่ยวแทง” นั้น การฟาล์วต่างๆ ในเกม “Black Ball” มีดังนี้

1. การเปลี่ยน “ลูกคิวบอล” หรือแทง “ลูกคิวบอล” ตกจากโต๊ะ (ดู ข้อ 6.1)
2. การแทงผิดลูก (ดู ข้อ 6.2)
3. การแทงลูกไม่ถึงชิ่ง (ดู ข้อ 6.3)
4. การแทงโดยเท้าทั้งสองไม่สัมผัสพื้น (ดู ข้อ 6.4)
5. การแทงลูกเป้าตกจากโต๊ะ (ดู ข้อ 6.5) – ลูกตกโต๊ะทุกลูกต้องนำกลับมาตั้ง
6. ลูกติด (ดู ข้อ 6.6)
7. การแทงโดน “ลูกคิวบอล” 2 ครั้ง / Frozen Ball (ดู ข้อ 6.7)
8. การแทงไม้ยาว (ดู ข้อ 6.8)
9. การแทงในขณะที่ลูกยังไม่หยุดนิ่ง (ดู ข้อ 6.9)
10. การวาง “ลูกคิวบอล” ผิดตำแหน่ง (ดู ข้อ 6.10)
11. การวางไม้คิวบนโต๊ะ (ดู ข้อ 6.12)
12. การแทงผิด “เที่ยวแทง” (ดู ข้อ 6.13)
13. การเล่นช้า (ดู ข้อ 6.15)

การทำฟาล์วต่อไปนี้ เป็นการทำฟาล์วของ “Black Ball” ที่เพิ่มเติมจากเกมอื่น

5.13.1	การ “ตบลูก” ในกลุ่มของคู่แข่ง ถือเป็นการทำฟาล์ว ไม่ว่าลูกในกลุ่มของตนจะลงหลุมไปด้วยหรือไม่ก็ตาม
5.13.2	“สภาพโต๊ะยังไม่พร้อม” – หากผู้เล่นออกคิวไปในขณะที่ “ผู้ตัดสิน” ยังทำการตั้งลูกไม่แล้วเสร็จ ถือเป็นการทำฟาล์ว
5.13.3	“แทงลูกกระโดด” – การแทง “ลูกคิวบอล” ให้กระโดดข้าม “ลูกเป้า” อื่นๆ ถือว่าเป็นการทำฟาล์ว (หาก “ลูกคิวบอล” กระโดดขึ้นจากโต๊ะ และทำให้พลาด “ลูกเป้า” ที่จะต้องถูกหากลูกไม่กระโดด “ลูกคิวบอล” นั้นถือว่าได้กระโดดข้าม “ลูกเป้า” นั้นไปแล้ว)

5.14   การทำฟาล์วที่ทำให้แพ้เกม

ผู้เล่นจะแพ้ในเกมทันที เมื่อ

1. ตบลูกดำลงหลุมไปโดยไม่ถูกกติกา
2. ตบลูกดำลงหลุมไป ในขณะที่ยังมีลูกในกลุ่มของตนเองเหลืออยู่บนโต๊ะ
3. เจตนาที่จะแทงลูกอื่นก่อน “ลูกเป้า” ของตน (ดู ข้อ 6.2 การแทงผิดลูก) หรือ
4. ไม่แสดงเจตนาให้เห็นว่าจะแทงให้โดนลูกใน “เที่ยวแทง”
5. การกระทำอันไม่เป็นสุภาพบุรุษ (ดู ข้อ 6.16) – จะถูกลงโทษโดยการปรับแพ้ในเกมนั้น หรืออาจจะถูกลงโทษด้วยวิธีอื่นตามความผิดที่ได้กระทำขึ้น